در واقع برند و برندسازی به بخشی از واژههای روزمرهی ما تبدیل شدهاند و بسیارند کسانی که این واژهها را بهکار میبرند، بدون اینکه آشنایی چندانی با تعاریف و مفاهیم این حوزه داشته باشند.
به همین علت مناسب است یکی از نخستین درسهای برندسازی را به نکات پایه دربارهی برند و برندسازی و در واقع به اشتباهات رایج در درک مفهوم برند اختصاص دهیم.
البته لازم به تأکید است که اختلافنظر و تفاوت دیدگاه در زمینهی تعریف و معنای مفاهیم مرتبط با برند، کم نیست. حتی روی تعریف خود واژهی برند، اتفاقنظر چندانی وجود ندارد (فصل اول کتاب کاپفرر). پس طبیعی است که تهیهی «فهرست اشتباهات رایج در درک مفهوم برند» چندان هم ساده نیست.
به همین علت، ما در این درس کوشیدهایم صرفاً به مواردی اشاره کنیم که غالب محققان، نویسندگان و صاحبنظران حوزهی برند روی آنها اتفاقنظر دارند.
برند (Brand) با علامت تجاری (Trademark) تفاوت دارد
شما ممکن است مالک برند بزرگی باشید، اما علامت تجاری نداشته باشید. بسیاری از بزرگان، هنرمندان، نویسندگان و سلبریتیها، برندهای شخصی بزرگی محسوب میشوند که غالباً علامت تجاری ثبتشده ندارند.
در مقابل، ممکن است برای خودتان یا محصولتان یک علامت تجاری ثبت کنید، اما یک برند محسوب نشوید. چون برند در ذهن مخاطب شکل میگیرد و نه با مجوز دولت و ثبت رسمی حقوقی.
هر کسی میتواند با صرف هزینهی اندکی، علامت تجاری داشته باشد. کافی است الان برای خودتان یک نشانهی گرافیکی طراحی کنید و در هر کشوری که هستید، آن را به سادگی ثبت کنید. اما با این کار هنوز برند ندارید، فقط یک علامت تجاری ثبتشده دارید.
البته برندهای بسیاری هستند که علامت تجاری ثبتشده هم دارند. اما اینکه مفهوم برند و مفهوم علامت تجاری را «لازم و ملزوم یکدیگر» فرض کرده و یا بدتر از آن، «مترادف» فرض کنیم، اشتباه است.
برندسازی یک کار پروژهای و فعالیت مقطعی نیست
گاهی اوقات چنین تصور میشود که برندسازی چیزی شبیه اجرای یک پروژه است. یعنی میتوان بودجهای را در نظر گرفت و برنامهای هم برای برندسازی تدوین کرد و در زمان مشخصی این فعالیت را آغاز کرد و در لحظهی مشخصی هم آن را به پایان رساند.
البته در این تردیدی نیست که همهی برندها، از کوچکترین آنها تا بزرگترینشان، در مقاطعی کمپینهایی را به صورت پروژهای برای تقویت و تثبیت و شاید تغییر جایگاه برند خود اجرا میکنند.
اما این، همهی برندسازی نیست.
برندسازی یک فعالیت دائمی و تماموقت است که صاحب یک برند را برای همیشه و در تمام لحظات، با خود درگیر میکند. شاید در مقاطعی این کار را به شکلی فشردهتر و هدفمندتر انجام دهید، اما در هیچ مقطعی بار برندسازی از دوش شما برداشته نمیشود.
برند، پیامی نیست که با زور و فشار تبلیغات، در گوش مخاطب خود فرو میکنید. بلکه تصویری است که از مجموعهی تصمیمها، انتخابها، فعالیتها، جهتگیریها و محصولات و دستاوردهای شما، در ذهن مخاطبان شکل میگیرد.